Tính đến tháng 12 năm 2020, có hơn 200 ứng cử viên vắc xin cho COVID-19 đang được phát triển. Trong số này, ít nhất 52 vắc xin ứng cử viên đang được thử nghiệm trên người. Có một số người khác hiện đang ở giai đoạn I / II, sẽ bước vào giai đoạn III trong những tháng tới
Tại sao có nhiều vaccine đang phát triển đến vậy?
Thông thường, tất cả ứng cử viên vắc xin sẽ được đánh giá trước khi tìm ra loại vắc xin nào được phát hiện là an toàn và hiệu quả. Ví dụ, trong số tất cả các loại vắc-xin được nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và động vật thí nghiệm, chỉ có khoảng 7/100 ứng cử vắc-xin là đủ tốt để chuyển sang thử nghiệm lâm sàng (thử nghiệm trên người). Trong số các loại vắc xin được đưa vào thử nghiệm lâm sàng, chỉ có khoảng 1/5 là thành công. Có nhiều loại vắc xin khác nhau đang được phát triển sẽ làm tăng cơ hội mà sẽ có một hoặc nhiều loại vắc xin thành công, an toàn và hiệu quả cho dân số ưu tiên theo dự kiến
Có 3 tiếp cận chính để làm một vaccine
Các kiểu vaccine khác nhau được làm như sau:
Có ba cách tiếp cận chính để làm một vắc xin. Sự khác nhau của chúng nằm ở việc chúng sử dụng toàn bộ virut hoặc vi khuẩn; chỉ những phần của virus mà làm kích hoạt hệ thống miễn dịch; hoặc chỉ vật liệu di truyền mà cung cấp cho cơ thể các lệnh để làm các protein cụ thể chứ không phải toàn bộ vi rút.
Sự tiếp cận một phần hoặc toàn bộ
Sự tiếp cận một phần hoặc toàn bộ virus
Vắc xin bất hoạt - Inactivated vaccine
Cách đầu tiên để tạo ra vắc-xin là lấy vi-rút hoặc vi khuẩn mang bệnh, hoặc vi-rút rất giống với vi-rút và làm bất hoạt hoặc tiêu diệt nó bằng cách sử dụng hóa chất, nhiệt hoặc bức xạ. Phương pháp này sử dụng công nghệ đã được chứng minh là có hiệu quả với con người - đây là cách sản xuất vắc xin cúm và bại liệt - và vắc xin có thể được sản xuất ở quy mô hợp lý . Tuy nhiên, nó đòi hỏi các cơ sở phòng thí nghiệm đặc biệt để nuôi cấy vi rút hoặc vi khuẩn một cách an toàn, có thể có thời gian sản xuất tương đối dài và có thể sẽ cần tiêm hai hoặc ba liều
Vắc xin sống giảm độc lực - Live-attenuated vaccine
Vắc xin sống giảm độc lực sử dụng phiên bản sống nhưng bị suy yếu của vi rút hoặc phiên bản tương tự. Vắc xin sởi, quai bị và rubella (MMR) và vắc xin thủy đậu và bệnh zona là những ví dụ về loại vắc xin này. Cách tiếp cận này sử dụng công nghệ tương tự như vắc xin bất hoạt và có thể được sản xuất ở quy mô lớn. Tuy nhiên, những loại vắc xin như thế này có thể không phù hợp với những người có hệ miễn dịch bị tổn thương
Vắc xin vectơ vi rút -Viral vector vaccine
Loại vắc-xin này sử dụng một loại vi rút an toàn để cung cấp các tiểu phần cụ thể - được gọi là protein - mầm quan tâm để nó có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch mà không gây bệnh. Để làm điều này, các hướng dẫn để đưa các bộ phận cụ thể của mầm bệnh quan tâm vào một vi rút an toàn. Sau đó, virus an toàn đóng vai trò như một nền tảng hoặc véc tơ để đưa protein vào cơ thể. Protein kích hoạt phản ứng miễn dịch. Vắc xin Ebola là vắc xin vectơ vi rút và loại này có thể được phát triển nhanh chóng
Vắc xin tiểu đơn vị -The subunit approach
chỉ sử dụng các phần cụ thể ( gọi là các subunits) của 1 virus mà làm kích thích hệ thống miễn dịch
Vắc xin tiểu đơn vị là vắc xin chỉ sử dụng những phần rất cụ thể (tiểu đơn vị) của vi rút hoặc vi khuẩn mà hệ thống miễn dịch cần nhận biết. Nó không chứa toàn bộ vi khuẩn hoặc sử dụng vi rút an toàn làm véc tơ. Các tiểu đơn vị có thể là protein hoặc đường. Hầu hết các loại vắc xin trong lịch tiêm cho trẻ là vắc xin tiểu đơn vị, bảo vệ người dân khỏi các bệnh như ho gà, uốn ván, bạch hầu và viêm màng não mô cầu
Cách tiếp cận chung - nucleic acid vaccine
Sử dụng vật liệu di chuyền cho các protein cụ thể - DNA or RNA
Không giống như các phương pháp tiếp cận vắc-xin sử dụng toàn bộ vi khuẩn bị suy yếu hoặc chết hoặc các bộ phận của một vi khuẩn, vắc-xin axit nucleic chỉ sử dụng một phần vật liệu di truyền cung cấp hướng dẫn cho các protein cụ thể, không phải toàn bộ vi khuẩn. DNA và RNA là những chỉ dẫn mà tế bào của chúng ta sử dụng để tạo ra protein. Trong tế bào của chúng ta, DNA đầu tiên được biến thành RNA thông tin, sau đó được sử dụng làm bản thiết kế để tạo ra các protein cụ thể
Vắc xin axit nucleic cung cấp một tập hợp các chỉ dẫn cụ thể cho các tế bào của chúng ta, dưới dạng DNA hoặc mRNA, để chúng tạo ra protein cụ thể mà chúng ta muốn hệ thống miễn dịch của mình nhận ra và đáp ứng.
Phương pháp tiếp cận axit nucleic là một cách mới để phát triển vắc xin. Trước đại dịch COVID-19, chưa có loại vắc-xin nào vượt qua quy trình phê duyệt đầy đủ để sử dụng cho người, mặc dù một số vắc-xin DNA, bao gồm cả các bệnh ung thư cụ thể, đang được thử nghiệm trên người. Do đại dịch, nghiên cứu trong lĩnh vực này đã tiến triển rất nhanh và một số vắc xin mRNA cho COVID-19 đang được cấp phép sử dụng khẩn cấp, có nghĩa là giờ đây chúng có thể được cung cấp cho những người không chỉ sử dụng chúng trong các thử nghiệm lâm sàng
" Dịch theo bài báo của tổ chức y tế thế giới "
